‘Het is onrechtvaardig dat we met de rem op moeten leven, omdat Big Pharma winst wil maken’

Geneeskunde voor het Volk strijdt al decennia voor betaalbare medicijnen en een toegankelijke gezondheidszorg. Tijdens de pandemie toonden ze opnieuw hun kracht. Momenteel voeren ze volop actie voor een coronavaccin in publieke handen. Ze steunen actief het Europees burgerinitiatief “Geen winst op de pandemie“. We spraken met voorzitster Janneke Ronse.

Geneeskunde voor het Volk heeft veel actie gevoerd tijdens de pandemie. Wat waren of zijn de belangrijkste strijdpunten?

“Geneeskunde voor het Volk (GVHV) ijvert al 50 jaar voor een toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen. In onze 11 groepspraktijken kunnen patiënten zonder geld naar de huisarts. Van bij het begin van de pandemie stonden we dus met onze beide voeten op het terrein. We vormden onze praktijken snel om naar coronapraktijken en belden al onze patiënten op om te vragen of ze hulp nodig hadden. GVHV kwam ook in actie wanneer onze regering er niet in slaagde om te zorgen voor beschermingsmateriaal. Als organisatie plaatsten we zelf een grote levering. Zo steunden we op eigen krachten andere organisaties die in de frontlinie geen beschermingsmateriaal hadden.

In het begin voerden we veel actie om te kunnen testen. Er waren te weinig testen, terwijl we wisten dat dat een cruciale pijler was om de epidemie onder controle te krijgen. We richtten testposten op en zijn naar rusthuizen getrokken omdat de regering aarzelde om daar op grote schaal de bewoners te testen. We zetten ook onze eigen lokale contactopsporing op, dicht bij de mensen. We geloven niet in de aanpak van contact tracing via gecentraliseerde commerciële callcenters. Die boezemen geen vertrouwen in, komen vaak te laat en geven soms onjuiste info door.

In de praktijken hoorden we vaak verhalen van onze patiënten over de onveiligheid op de werkvloer. Sommige patiënten die positief testten, vermoedden dat ze besmet werden in hun werkcontext. We konden een paar positieve gevallen linken aan een bepaald bedrijf. Daarom zijn we met onze praktijken gaan focussen op bronopsporing. Zo stelden we aan de kaak dat de overheid en de werkgevers hun verantwoordelijkheid voor de mensen niet namen. Nu voeren we natuurlijk actie om het vaccin voor iedereen in heel de wereld toegankelijk te maken. Dat doen we met de campagne Geen Winst op de Pandemie.”

Waarom steunt GVHV het Europees burgerinitiatief “Geen winst op de pandemie”?

“Geneeskunde voor het Volk heeft de missie om van gezondheid een recht te maken voor iedereen. Dit proberen we op verschillende manieren. Wij willen van de geneesmiddelen tegen corona een wereldwijd publiek goed maken. Net zoals het poliovaccin. Dat kwam zonder patent op de markt en werd niet misbruikt door de farma-industrie. Eén van onze artsen, Anne Delespaul, is trouwens één van de initiatiefnemers van het Europees Burgerinitiatief. We vinden het belangrijk om op Europees niveau samen te werken, om druk te zetten op de Europese Commissie.

Big Pharma heeft met de steun van heel wat belastinggeld coronavaccins ontwikkeld. En toch is er geen transparantie over de aankoopvoorwaarden en de prijs. Alles gebeurt achter gesloten deuren. Dat geeft hen de volledige controle over de productie, prijs en verdeling van de vaccins. We staan als organisatie achter de eis om de patenten op coronavaccins en -behandelingen te schrappen. Dat is nodig om de productie van vaccins en geneesmiddelen te versnellen en te verzekeren dat iedereen ze ook krijgt.”

Hoe gaat GVHV met het burgerinitiatief in de praktijk aan de slag?

“In eerste instantie hebben we het materiaal van de campagne onder onze patiënten, vrijwilligers, sympathisanten en andere organisaties verspreid. We organiseerden ook infosessies om hen te informeren over het belang van een vaccin in publieke handen.

In onze praktijken halen we alle dagen handtekeningen op: aan het onthaal, in de wachtzaal, tijdens de consultatie en per telefoon. We trekken ook samen de straat op, bijvoorbeeld naar vaccinatiecentra om mensen aan te spreken over de campagne. Het is verbazend hoe positief er gereageerd wordt. Bijna iedereen wil tekenen. Het is zo onrechtvaardig dat de hele wereld met de rem op moet leven, omdat de aandeelhouders van de grote farmabedrijven nog meer winst willen maken.”

De strijd voor toegankelijke medicijnen kent een lange geschiedenis bij GVHV. Hoe komt dat?

“We voeren al tientallen jaren actie voor een ander geneesmiddelenbeleid. Een beleid dat vertrekt vanuit de noden van de bevolking en niet vanuit de winsthonger van multinationals. Denk maar aan de acties voor ons kiwimodel. Zo gingen we met 600 patiënten naar Nederland om medicijnen aan kiwiprijzen te kopen. Mensen waren echt boos over de grote prijsverschillen. Met de PVDA dienden we een wetsvoorstel in voor de veralgemeende toepassing van het kiwimodel in België: met openbare aanbestedingen kunnen we zorgen voor grote prijsdalingen. Daar varen zowel de patiënt als de sociale zekerheid goed bij. Recent gaf het Rekenhof daar een positief advies over.

Daarnaast voerden we actie tegen de prijsstijgingen van antibiotica en maagzuurremmers. Of van het medicijn Zolgensma voor baby Pia. Ondanks miljarden euro’s aan publieke investeringen, mogen farmaceutische bedrijven een patent nemen op het eindresultaat. Heel wat van onze patiënten zijn daar terecht erg boos over. De Belg betaalt 20% van de gezondheidskosten rechtstreeks uit eigen zak, een heel groot deel daarvan is medicatie. Bovendien vloeit er via onze sociale zekerheid, die we allemaal samen betalen, nog heel veel geld naar de farmaceutisch industrie. Mensen zijn bereid om veel te betalen voor hun gezondheid en zij maken daar misbruik van: ‘uw geld of uw leven’. We zouden dit geld beter investeren in bijvoorbeeld zorgpersoneel of de terugbetaling van psychologische hulp.”

Geneeskunde voor het Volk betrekt de patiënten en het zorgpersoneel bij haar campagnes. Waarom is de mobilisatie van de bevolking zo belangrijk?

“Als initiatief van de PVDA, wil GVHV gezondheidsproblemen bij de wortel aanpakken. Heel veel mensen zijn ziek door de slechte staat van hun woonst, onveilige werkomstandigheden, werkonzekerheid en/of financiële moeilijkheden. Die problemen kunnen we niet in het dokterskabinet oplossen. De oorzaken liggen in de maatschappij. Wij streven naar een maatschappij waar gezondheid een recht is, zonder voorwaarden of drempels. Zoiets realiseer je niet alleen. Dat kan alleen als de brede bevolking zich mee mobiliseert. Daarom zoeken wij samen met onze patiënten naar oplossingen en voeren we actie. Dat is voor ons empowerment: met de mensen strijden voor onze rechten, want samen sta je veel sterker.”

Lees meer

Over hetzelfde thema vindt u andere artikelen en interviews op onze website:

• Onafhankelijk onderzoek over coronapandemie scherp voor Europa
• De pandemie is niet voorbij. Let’s change it!
• Minister De Croo, breng het vaccin in publieke handen
• ‘Had COVAX maar gekozen om het monopolie van Big Pharma te breken’, interview met expert Prasanna Saligram van PHM
• Het Westen is geïsoleerd over de opheffing van patenten, een gesprek met Marc Botenga